W ubiegłym roku, na 72 godziny Łódź po raz kolejny stała się polską stolicą elektromobilności. Trzecia, rekordowa pod względem frekwencji edycja KNM 2022 – największej konferencji sektora zeroemisyjnego transportu w regionie CEE, okazała się sukcesem. Przypominamy najważniejsze wnioski z Kongresu.
KNM 2022 odbył się w dniach 12-14 września w liczącej ponad 3500 m2 przestrzeni łódzkiego EC1. Organizatorami konferencji, która zgromadziła rekordową liczbę 1500 uczestników z całej Europy, w tym przedstawicieli administracji centralnej, samorządów, ekspertów i praktyków rynku e-mobility oraz kilkudziesięciu wystawców, były Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych (PSPA) oraz Miasto Łódź. Na Kongresie Nowej Mobilności 2022 odbyło się ponad 80 merytorycznych debat, sesji okrągłego stołu i warsztatów, w których wzięło udział niemal 250 panelistów, a także wydarzenia towarzyszące – premiery, wystawy i pokazy.
1. Polska powinna stawiać na innowacje
Znajdujący się w okresie głębokiej transformacji sektor motoryzacyjny w ciągu ostatnich lat stanął w obliczu poważnych zaburzeń światowego łańcucha dostaw, spadającej podaży samochodów na rynku pierwotnym i wtórnym, wzrastających cen pojazdów, surowców i podzespołów, wysokiej inflacji, wojny w Ukrainie oraz pandemii COVID-19. Przykłady wielu państw udowadniają, że w czasach wzmożonych wzywań geopolitycznych i gospodarczych warto inwestować w innowacyjne rozwiązania prowadzące do unowocześnienia gospodarki. W tym zakresie Polska może uczyć się od najlepszych. Jednym z celów Kongresu Nowej Mobilności 2022 była wymiana dobrych praktyk i zacieśnianie współpracy polskiej branży e-mobilności w wymiarze międzynarodowym.
– Wiemy, że Polska to silny gracz w zakresie rynku elektromobilności. Dlatego warto wspierać tę branżę. Nie zapominajmy o wiodącej roli Polski w produkcji autobusów elektrycznych i baterii litowo-jonowych. Wkład holenderski może jeszcze zwiększyć potencjał polskiego przemysłu w dziedzinie e-mobility. Rozwój tego sektora wymaga jednak zacieśnienia współpracy pomiędzy wiodącymi interesariuszami i cieszę się, że PSPA poświęca tak wiele miejsca tej kwestii podczas Kongresu Nowej Mobilności – powiedziała Daphne Bergsma, Ambasador Królestwa Niderlandów.
2. Rynek wewnętrzny kluczem do umocnienia pozycji Polski w segmencie e-busów
Zeroemisyjny transport publiczny jest jedną z Polskich specjalizacji w europejskim łańcuchu dostaw sektora elektromobilności. Potwierdził to Kongres Nowej Mobilności 2022, podczas którego odbyła się premiera całkowicie elektrycznego autobusu MAN Lion`s City 18, produkowanego w fabryce w Starachowicach. Podczas konferencji zaprezentowano ponadto raport „Case study: Poland – The European export center for electric buses”, który PSPA opracowało we współpracy z Grupą Banku Światowego. Jedną z przyczyn wiodącej pozycji producentów autobusów elektrycznych prowadzących działalność w Polsce jest rosnące zapotrzebowanie ze strony jednostek samorządu terytorialnego. Do końca I połowy 2023 r. polska flota e-busów powinna wzrosnąć do 950 szt., co będzie wiązało się ze wzrostem na poziomie 32,5% r/r.
– W latach 2017-2021 r. z naszych fabryk na inne rynki UE trafiło w sumie 1 937 autobusów elektrycznych. To prawie 1/3 wszystkich e-busów wyeksportowanych z Unii Europejskiej. Sumaryczna wartość polskiego eksportu z tego sektora w ww. okresie to ponad 750 mln EUR, czyli niemal 40% łącznej wartości eksportu z państw członkowskich. Stymulatorem zdolności eksportowych polskich firm jest wysoki popyt na rynku krajowym. Konkurencja jest jednak coraz większa i utrzymanie wiodącej pozycji Polski wymaga m.in. kontynuacji programu subsydiów dla samorządów – powiedział Maciej Mazur, Dyrektor Zarządzający PSPA.
3. Rozbudowa ogólnodostępnej infrastruktury ładowania w Polsce musi przyspieszyć
W ostatnich latach w Polsce odnotowuje się zdecydowanie szybszy rozwój floty EV względem tempa rozbudowy sieci ogólnodostępnych stacji ładowania. Proporcja samochodów z napędem elektrycznym przypadających na jeden punkt ładowania zwiększyła się z 5,6 w 2019 r. do 10,7 w roku 2021. Kontynuacja tego trendu, w kontekście wprowadzenia zakazu sprzedaży samochodów spalinowych w Unii Europejskiej, stwarza ryzyko niedoboru ładowarek i znaczącego pogorszenia sytuacji na polskim rynku motoryzacyjnym. Bez odpowiedniej liczby stacji ładowania elektryfikacja polskiej floty pojazdów na skalę masową nie będzie możliwa. Rozbudowę infrastruktury utrudnia jednak szereg barier natury systemowej. Świadome tych wyzwań PSPA wraz partnerami, w tym czołowymi operatorami infrastruktury ładowania, przedstawiło propozycje zmian w obowiązujących przepisach. Postulaty został zaprezentowane podczas Kongresu Nowej Mobilności 2022.
– Propozycji projektu specustawy przyświecają cztery główne cele. Pierwszy z nich to istotne skrócenie czasu realizacji budowy przyłączy ogólnodostępnych stacji ładowania do sieci OSD. Drugi – wdrożenie mechanizmów ułatwiających i stymulujących OSD do inwestycji w rozbudowę sieci dystrybucyjnych. Trzecia kategoria postulatów ma na celu określenie precyzyjnie zdefiniowanych standardów budowy przyłączy przez OSD (m.in. w zakresie miejsca budowy punktu przyłączeniowego lub możliwości wyboru poziomu napięcia, niezależnie od mocy stacji ładowania). Po czwarte nasze propozycje powinny doprowadzić do uporządkowania struktury własnościowej infrastruktury energetycznej znajdującej się w Miejscach Obsługi Podróżnych – powiedział Rafał Czyżewski, Prezes Zarządu GreenWay Polska.
4. Polska europejskim liderem sektora bateryjnego
Polska zajmuje piąte miejsce na świecie oraz pierwsze w Europie pod względem produkcji baterii litowo-jonowych. Wyprzedzają nas tylko Chiny, Korea Południowa, USA i Japonia. W naszym kraju są produkowane zarówno ogniwa li-ion jak i cały szereg komponentów powiązanych w tym m.in. elektrolit, separatory, katody, folia miedziana, czy też moduły bateryjne i akumulatory trakcyjne do pojazdów elektrycznych. O tym, jak utrzymać wiodącą pozycję Polski w globalnym łańcuchu dostaw akumulatorów litowo-jonowych rozmawiali przedstawiciele biznesu, administracji publicznej oraz uczelni wyższych podczas Kongresu Nowej Mobilności 2022.
– Silna stroną Polski i innych rynków CEE w perspektywie LG Energy Solution Wrocław jest na pewno lokalizacja – centrum Europy. To także wyjątkowy potencjał ludzi – wykształconych i wyspecjalizowanych ekspertów. Dzięki temu sprzedaż baterii samochodowych LG Energy Solution stale rośnie, a produkcja trwa cały czas. Warto pamiętać, że Polska ma szansę umocnić pozycję kluczowego gracza w tak prężnie rozwijającej się elektromobilności – nie tyle pod kątem sprzedaży, ale przede wszystkim wytwarzania komponentów – powiedział Yong Girl Lee, Business Support Director, LG Energy Solution Wrocław.
5. Współpraca samorządów przyspieszy wdrażanie stref czystego transportu
Jednym z punktów programu Kongresu Nowej Mobilności 2022 była Debata Prezydencka „Koalicja Miast na rzecz rozwoju Stref Czystego Transportu” z udziałem kilkunastu prezydentów i wiceprezydentów polskich miast (m.in. Bydgoszczy, Łodzi, Opola, Rzeszowa, Słupska, Sosnowca oraz Warszawy), przedstawicieli Unii Metropolii Polskich oraz Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Dyskusja dotyczyła m.in. najlepszych praktyk i optymalizacji prawa w zakresie ustanawiania stref czystego transportu.
– W 2021 r. uruchomiliśmy fantastyczny projekt służący wymianie wiedzy między polskimi jednostkami samorządu terytorialnego – Komitet Samorządowy PSPA. To platforma planowania przyszłych, wspólnych działań. Poruszamy tam wszelkie kwestie służące rozwojowi zeroemisyjnego transportu w polskich miastach. W ciągu roku od uruchomienia Komitetu odbyliśmy 7 posiedzeń, w których wzięło łącznie udział 168 uczestników. Jednym z efektów naszej działalności było powołanie do życia Koalicji Miast na rzecz rozwoju Stref Czystego Transportu. Co istotne, skierowane do rządu postulaty zostały w większości uwzględnione. Przedmiotem dalszych prac Komitetu będą priorytetowe wyzwania samorządów pod kątem unowocześniania transportu i jego transformacji w kierunku zeroemisyjnym, w tym instrumenty sprzyjające rozbudowie miejskiej infrastruktury ładowania czy też podjęcie dialogu z mieszkańcami w celu możliwie efektywnego ustanawiania stref czystego transportu – powiedział Adam Wieczorek, Wiceprezydent Miasta Łodzi.
6. Elektryfikacja firmowej floty wymaga kompleksowego planowania
Przedsiębiorstwa są filarem polskiego rynku elektromobilności. Jak wynika z raportu PSPA „Polish EV Outlook”, w 2021 r. firmy odpowiadały za ¾ rejestracji EV na polskim rynku, nawet bez uwzględnienia osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Szereg debat, paneli i warsztatów dyskusyjnych podczas Kongresu Nowej Mobilności 2022 poświęcono kwestii optymalnego wdrażania zelektryfikowanych flot w firmach.
– Firmy powinny podejść do transformacji floty jak do projektu. Przyjąć założenia i w – z góry ustalonym – terminie zweryfikować, czy się sprawdziły. Wymianę pojazdów warto podzielić na etapy – pilotaż, pierwszą fazę i drugą fazę. Należy wykonać analizę użytkową floty, np. za pomocą ankiet online adresowanych do potencjalnych użytkowników EV. Warto przeprowadzić również audyt sieci elektrycznej w celu ustalenia możliwości przyłączeniowych stacji ładowania. Ważne są również szkolenia z jazdy – eksploatacja samochodów elektrycznych różni się od użytkowania pojazdów spalinowych. Elektryfikacja floty może przynieść liczne korzyści – zarówno finansowe, związane z niższym całkowitym kosztem posiadania (TCO), jak i wizerunkowe – powiedział dr Daniel Trzaskowski, Dyrektor Departamentu Sprzedaży Flotowej z Volkswagen Financial Services.
7. Polska musi przygotować się na AFIR
Kluczowym postulatem zaprezentowanego w 2021 r. przez Komisję Europejską pakietu „Fit for 55” jest uchylenie Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/94/UE z dnia 22 października 2014 r.
w sprawie rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych i zastąpienie jej rozporządzeniem. Projekt AFIR zakłada m.in. powiązanie rozwoju floty samochodów z napędem elektrycznym ze wzrostem mocy publicznej infrastruktury ładowania. Z perspektywy Polski oraz pozostałych państw członkowskich Unii Europejskiej oznacza to konieczność zwielokrotnienia nakładów na rozwój sieci ogólnodostępnych ładowarek.
– Ze względu na stosunkowo niewielką flotę samochodów z napędem elektrycznym Polska jest obecnie w stanie sprostać wymogom planowanego rozporządzenia. W marcu 2022 r. moc zainstalowana w sieci ogólnodostępnej infrastruktury ładowania wynosiła 77 MW – o 39 MW więcej niż przewiduje projekt AFIR. Jednak biorąc pod uwagę prognozy dotyczące rozwoju polskiej floty BEV i PHEV, ujęte w raporcie PSPA „Polish EV Outlook 2022”, a także wymogi rozporządzenia, już w 2025 r. moc stacji ładowania funkcjonujących w Polsce powinna wzrosnąć do 435,8 MW, w 2030 r. do 1383,5 MW, zaś w 2035 r. – do 2613,1 MW. Oznacza to konieczność podwyższenia mocy zainstalowanej w infrastrukturze ogólnodostępnej do 2035 r. o 34 razy. Tym samym spełnienie wymogów wyznaczonych przez AFIR na kolejne latach będzie stanowić olbrzymie wyzwanie – powiedział Aleksander Rajch, Dyrektor ds. Relacji Zewnętrznych PSPA.
8. Program „Mój Elektryk” nie jest idealny, ale dynamizuje rozwój rynku samochodów elektrycznych w Polsce
Od uruchomienia przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej programu „Mój Elektryk” minął ponad rok. Podczas Kongresu Nowej Mobilności 2022 odbył się panel dyskusyjny z udziałem przedstawicieli OEM, CFM oraz NFOŚiGW, którego celem było podsumowanie wyników dotychczasowych naborów i ocena, w jakim stopniu subsydia przyczyniły się do rozwoju rynku e-mobility w Polsce. Uczestnicy wskazywali, że oferowane w ramach programu dotacje w wysokości do 27 tys. zł (w przypadku samochodów osobowych) i do 70 tys. zł (w przypadku samochodów dostawczych) skutecznie zachęcają do nabycia EV, jednak niektóre elementy systemu wsparcia powinny zostać zmodyfikowane (m.in. w zakresie skomplikowanych procedur, długich terminów oczekiwania na wypłatę środków, czy też ceny maksymalnej pojazdów objętych wsparciem).
– Na realizację programu „Mój elektryk” przeznaczono 700 mln zł. Uwzględniając wszystkie okoliczności i obecną sytuację rynkową rok funkcjonowania systemu wsparcia oceniamy w kategoriach sukcesu. Przyjmuję do wiadomości argumenty o potrzebnej waloryzacji, ale nie usłyszą teraz ode mnie Państwo deklaracji, że z uwagi na inflację i rosnące ceny pojazdów kwoty przewidziane przez regulamin programu wzrosną – powiedział Paweł Mirowski, Zastępca Prezesa Zarządu NFOŚiGW.
9. eHDV są już dostępne, czas na rozwój infrastruktury ładowania i wprowadzenie systemu wsparcia
Pojazdy ciężarowe (HDV) stanowią niespełna 3% ogólnego parku samochodów poruszających się po europejskich drogach odpowiadając jednocześnie aż za 19,2% emisji CO2 pochodzących z transportu drogowego w UE. Dekarbonizacja tego sektora ma zatem kluczowe znaczenie w dążeniu Europy do osiągnięcia neutralności klimatycznej. To szczególnie istotne wyzwanie z perspektywy Polski dysponującej największą w Unii Europejskiej flotą pojazdów o DMC powyżej 3,5 t. Elektryczne samochody ciężarowe są już dostępne na rynku, czego przykładem jest ogłoszone podczas KNM 2022 rozpoczęcie dostaw do fabryk IKEA za pomocą zeroemisyjnych ciężarówek Volvo należących do floty firmy Raben. Głównymi wyzwaniami dla rozwoju rynku eHDV w Polsce pozostaje jednak nadal niewystarczająco rozbudowana infrastruktura ładowania oraz brak obowiązywania subsydiów, które dynamizują rynek zelektryfikowanego drogowego transportu ciężkiego w wybranych krajach Europy Zachodniej.
– Nasza firma oferuje już pełną gamę całkowicie elektrycznych samochodów ciężarowych. Jesteśmy już zatem gotowi na zmianę. W procesie wdrażania zeroemisyjnych ciężarówek do floty kluczową kwestią pozostaje optymalne zaplanowanie tras przejazdu oraz infrastruktury ładowania. To właśnie ładowarki wysokiej mocy stanowią warunek rozwoju tego sektora. W Polsce brakuje w tym zakresie wsparcia, jakie jest dostępne w Skandynawii czy Niemczech – powiedziała Małgorzata Kulis, Prezes Zarządu Volvo Polska.
10. Konieczne jest kompleksowe edukowanie o elektromobilności
Podczas KNM 2022 wiele miejsca poświęcono kwestii podnoszenie kwalifikacji kadr w Polsce oraz lepszego przystosowania kompetencji absolwentów szkolnictwa średniego i wyższego do oczekiwań pracodawców. Konieczne jest zacieśnianie współpracy pomiędzy środowiskiem akademickim i biznesowym, a programy nauczania zawodowego i inżynierskiego w Polsce powinny koncentrować się nauce myślenia zintegrowanego i procesowego. Pomocne może się okazać kształcenie dualne, pozwalające na zdobywaniu wiedzy teoretycznej i praktycznej, dzięki udostępnieniu możliwości uczęszczania na zajęcia zarówno na uczelniach, jak i w potencjalnych, przyszłych zakładach pracy.
– Elektromobilność to bardzo złożony, wielopłaszczyznowy trend, dlatego do wyspecjalizowania się
w tej dziedzinie najbardziej odpowiednie są studia wyższe. Kierunkowa edukacja powinna się jednak zaczynać już na etapie szkoły średniej – powiedział prof. dr hab. inż. Jacek Dybała, Prodziekan ds. Rozwoju i Nauki Wydziału SiMR Politechniki Warszawskiej
11. Bariery administracyjne hamują rozwój branży recyklingu baterii li-ion
Wraz z rozwojem elektromobilności, jak również ograniczoną podażą i wzrostem cen niezbędnych surowców takich jak nikiel czy kobalt na znaczeniu co raz bardziej zyskuje recykling akumulatorów litowo-jonowych. Według prognoz, przychody firm działających w tej branży do 2030 r. wzrosną do niemal 40 mld dolarów. Polska – europejski lider sektora bateryjnego – wydaje się idealną lokalizacją dla lokalizacji zakładów zajmujących się odzyskiem. Uczestnicy Kongresu Nowej Mobilności 2022 zidentyfikowali polski potencjał w tym obszarze oraz szereg barier administracyjnych ograniczających jego wykorzystanie na obecnym etapie.
– Wszystkie akumulatory litowo-jonowe, które nie nadają się już do użytku w samochodach elektrycznych, mają w sobie jeszcze potencjał energetyczny. Polska dysponuje możliwościami, by stać się liderem recyklingu w przemyśle bateryjnym, ale pod warunkiem współpracy z producentami. Elektromobilność rozwija się bardzo szybko i branża recyklingu nie nadąża za tym tempem – budowa zakładu odzyskującego niezbędne surowce w teorii trwa od 4 do 5 lat. Administracja publiczna powinna pomyśleć o wdrożeniu regulacji, które ograniczą blokowanie inwestycji przez często nieuzasadnione protesty – powiedział Robert Makieła, Dyrektor Zarządzający Rare Metals.
12. Należy ujednolicić system płatności za usługi ładowania samochodów elektrycznych
Według prognoz IEA liczba ogólnodostępnych punktów ładowania w Europie powiększy się z 334 tys. w 2021 r. do ponad 1,5 mln w roku 2025. Jednocześnie wzrośnie liczba operatorów infrastruktury, których obecnie jest już ponad 300. Z perspektywy kierowców możliwość swobodnego podróżowania samochodami elektrycznymi po Europie wiąże się z koniecznością posiadania dziesiątek kart RFID i aplikacji mobilnych zapewniających dostęp do ładowarek. Podczas KNM 2022 zaprezentowano rozwiązania, których celem jest ujednolicenie systemu płatności za usługi ładowania EV.
– Misja i cele Visa obejmują ułatwienie wszystkim procesów płatności, dotyczy to także ładowania samochodów elektrycznych. Musimy zatem dostosować naszą ofertę do nowej rzeczywistości i do oczekiwań klientów. W tym celu rozwijamy takie rozwiązania jak płacenie usługi ładowania za pomocą karty, płatności zbliżeniowe, aplikacje, program lojalnościowe czy „destination parking” – chcemy przyciągać klientów do tych stacji ładowania, które zapewniają ujednolicony system płatności – powiedział Stephen King, VP Sustainability Solutions, Visa.
