Forum uczestników rynku HDV poświęcone rozwojowi sektora zeroemisyjnego transportu ciężkiego.
Pozycja w sektorze ciężkiego transportu towarów zobowiązuje Polskę do jego elektryfikacji
- Jaką rolę w rozwoju sektora eHDV powinna pełnić Polska, jako kluczowy rynek i lider transportu ciężkiego w Europie, z największą liczbą zarejestrowanych pojazdów o DMC powyżej 3,5 t. w całej EU.
- Jak przygotować legislację i infrastrukturę, by w krótkiej perspektywie zacząć elektryfikować sektor transportu ciężkiego?
Wybrane zagadnienia
- eHDV – electric trucks on the horizon
- System wsparcia rynku eHDV w Polsce
- Systemy szybkiego ładowania dla transportu ciężarowego
- Huby ładowania wagi ciężkiej
- Kolejny łańcuch wartości: serwisowanie i maintenance
- TCO eHDV
- Sieć TEN-T – krwiobieg HDV
- Rola Big Data w eHDV
- OEMs in the electric trucks market
- Electric & autonomous trucks
Z prawie 1,2 mln samochodów ciężarowych zarejestrowanych w Polsce zaledwie ok. 20 jest obecnie wyposażonych w napęd elektryczny. Jednocześnie ani jedna z ponad 2,5 tys. ogólnodostępnych ładowarek funkcjonujących przy polskich drogach nie jest przystosowana do ładowania zeroemisyjnych ciężarówek. Ta sytuacja już wkrótce będzie musiała się zmienić w związku z regulacjami wprowadzanymi przez Unię Europejską.
Pojazdy ciężarowe stanowią niespełna 3% ogólnego parku samochodów poruszających się po europejskich drogach. Jednocześnie odpowiadają aż za 19,4% emisji CO2 pochodzących z transportu drogowego w UE. Dekarbonizacja tego sektora ma zatem kluczowe znaczenie w dążeniu Europy do osiągnięcia neutralności klimatycznej. W Polsce zarejestrowana jest największa liczba samochodów ciężarowych o DMC powyżej 3,5 t. w całej Unii Europejskiej. Co piąty tego typu pojazd poruszający się po europejskich drogach pochodzi z Polski. Sektor TSL (Transport – Spedycja – Logistyka) stanowi jednocześnie jedną z największych gałęzi polskiej gospodarki. Według danych Związku Pracodawców „Transport i Logistyka Polska”, zrzesza on 125 tys. przedsiębiorstw, zatrudniających około 750 tys. osób, które generują ok. 6% polskiego PKB.
Na podstawie danych ACEA w 2022 r. w Polsce w najcięższej kategorii (DMC wynoszącej co najmniej 16 t) zarejestrowano ok. 32,2 tys. pojazdów (co oznacza wzrost o 6,6% r/r). Wyprzedziły nas jedynie Francja (39,7 tys. szt.) oraz Niemcy (55,1 tys. szt.). Zdecydowaną większość nowo rejestrowanych samochodów ciężarowych zarówno w Polsce, jak i w całej Unii Europejskiej stanowiły pojazdy z silnikami Diesla. Na podstawie danych PZPM polska flota samochodów z napędem elektrycznym o DMC powyżej 3,5 t. pod koniec 2022 r. składała się zaledwie z 23 pojazdów.
Jako wiodący rynek i lider transportu ciężkiego w Europie, obsługujący niemal jedną trzecią przewozów towarowych Unii Europejskiej, Polska zobligowana jest do objęcia aktywnej roli w dekarbonizacji tego sektora i rozbudowy sieci infrastruktury ładowania, zwłaszcza że zobowiązania w tym zakresie wynikają z regulacji unijnych. 14 sierpnia 2019 r. UE ustanowiła pierwsze w historii normy emisji CO2 dla drogowego transportu ciężkiego. Rozporządzenie 2019/1242 wyznacza cele w zakresie zmniejszenia średniej emisji nowych samochodów ciężarowych o dużej ładowności oraz stanowi główny czynnik natury regulacyjnej determinujący rozwój rynku elektrycznych pojazdów ciężkich. Elektryfikację drogowego transportu ciężkiego wciąż opóźnia jednak szereg poważnych barier natury rynkowej, finansowej, infrastrukturalnej oraz związanych z sektorem elektroenergetycznym.
– Decyzje o zakupie pojazdów użytkowych oparte są przede wszystkim na czynnikach natury ekonomicznej. Wymiana floty poprzedzona jest dokładnymi analizami całkowitych kosztów użytkowania (TCO) od momentu zakupu samochodu, przez eksploatację aż po zbycie. Mimo systematycznie spadających cen baterii litowo-jonowych stanowiących najdroższy element EV, elektryczne pojazdy ciężarowe na etapie nabycia wciąż pozostają droższe niż ich spalinowe odpowiedniki. Wyższe ceny eHDV rekompensowane są w znacznym stopniu niższymi kosztami eksploatacji, mniej skomplikowaną obsługą i wyższym poziomem niezawodności – mówi Maciej Mazur, Dyrektor Zarządzający PSPA.
Według analiz McKinsey Center for Future Mobility całkowity koszt posiadania elektrycznych pojazdów ciężarowych już dziś jest w stanie zrównać się z kosztami użytkowania pojazdów konwencjonalnych. Warunkiem umożliwiającym osiągnięcie konkurencyjnego TCO w stosunkowo krótkim czasie jest dostępność programów wsparcia dedykowanych eHDV, które obecnie nie są dostępne w Polsce.
Główne wyzwanie dla sektora ciężkiego transportu drogowego stanowi rozwój dedykowanej infrastruktury ładowania. Na podstawie prognoz firmy Arthur D. Little, do 2030 r. flota elektrycznych pojazdów ciężkich w Europie powiększy się ponad 60-krotnie w stosunku do dzisiejszego poziomu – do tego czasu ładowanie elektrycznych HDV stanie się najważniejszym obszarem szybkiego ładowania (DC) z zapotrzebowaniem na poziomie 42 TWh. Ciężki transport drogowy odpowiedzialny będzie za konsumpcje 65% energii przeznaczonej na ładowanie prądem stałym. Przewidywany wzrost popularności eHDV wiąże się z koniecznością odpowiedniego dostosowania Miejsc Obsługi Podróżnych, które stanowić będą kluczowy aspekt w rozwoju dalekobieżnego transportu drogowego przy użyciu elektrycznych ciężarówek wzdłuż głównych szlaków komunikacyjnych.
Skalę wyzwań w tym obszarze potęguje projektowane przez Unię Europejską rozporządzenie AFIR, które wejdzie w życie w 2023 r. Nałoży ono na wszystkie Państwa członkowskie, w tym Polskę, konkretne obowiązki w zakresie rozbudowy infrastruktury ładowania. W zależności od wersji projektu przygotowywanego rozporządzenia, wejście AFIR w życie oznacza dla Polski konieczność dysponowania już w 2025 r. siecią stacji ładowania eHDV o mocy od 26,3 MW do 179,2 MW. Tymczasem łączna moc wszystkich stacji ładowania funkcjonujących w Polsce wg stanu z października 2022 r. wynosiła mniej niż 90 MW. Ani jedna z ogólnodostępnych ładowarek nie została przystosowana do ładowania elektrycznych samochodów ciężarowych.
Dynamiczny rozwój elektromobilności stanowi wyzwanie również dla branży energetycznej w Polsce, w szczególności dla sektora wytwórczego oraz operatorów sieci dystrybucyjnych OSD. Jedną z najpoważniejszych barier rozbudowy sieci stacji ładowania w Polsce (zarówno przeznaczonej dla pojazdów osobowych i dostawczych, jak i ciężarowych) jest brak niezbędnej infrastruktury elektroenergetycznej. To problem odnotowywany również w lokalizacjach kluczowych dla rozwoju rynku eHDV, takich jak Miejsca Obsługi Podróżnych.
– Na podstawie raportu PSPA „Polish EV Outlook”, rozwój elektromobilności na polskich drogach przyczyni się do wzrostu zapotrzebowania na energie elektryczną do 2040 r. o 5,50 TWh. Mimo, iż przyrost nie jest znaczący z poziomu systemowego (łączne zużycie energii w Polsce w 2021 r. wyniósł 174,44 TWh) i stanowić będzie zaledwie 3,2% wzrostu poboru mocy, to jest on jednak istotny na poziomie lokalnym. Szczególnie narażone na niedobór energii mogą być aglomeracje miejskie, w których liczba i gęstość stacji ładowania jest najwyższa – mówi Piotr Ziółkowski z PSPA, koordynator projektu eHDV Infrastructure Lab.
Konieczne inwestycje w sieć energetyczną w Polsce wiążą się z nakładami liczonymi w dziesiątkach miliardów złotych. Według szacunków PTPiREE z 2019 r., koszt zwiększenia udziału skablowanych linii średniego napięcia z 27% do 75% wyniesie ok. 48 mld zł. Plan modernizacji systemu elektroenergetycznego powinien uwzględniać rozwój elektromobilnosci m.in. w celu zapewnienia jego odpowiedniej wydajności pod kątem rozbudowy infrastruktury ładowania wysokiej mocy, dedykowanej elektrycznym samochodom ciężarowym.
Świadome wyzwań związanych z koniecznością przyspieszenia dekarbonizacji sektora ciężkiego transportu drogowego PSPA zainicjowało projekt eHDV Infrastructure Lab, który stanowi unikatowe case study budujące know-how w zakresie stosowania najlepszych praktyk na rynku eHDV, implementacji infrastruktury ładowania, jej obsługi oraz elektryfikacji flot i sieci drogowej. eHDV Infrastructure Lab to pierwsza inicjatywa w Polsce i w regionie CEE o tak szeroko zakrojonym działaniu na rzecz rozwoju elektromobilności w sektorze drogowego transportu ciężkiego. Poszczególne działania przewidziane w projekcie są realizowane w ramach specjalnie utworzonej grupy eksperckiej składającej się z szerokiego grona interesariuszy silnie zaangażowanych w rozwój zrównoważonej mobilności. Są to przedstawiciele takich sektorów jak: retail, logistyka, OEM, finanse czy też edukacja. Działania grupy eksperckiej opierają się na najlepszych praktykach stosowanych w krajach Unii Europejskiej (takich jak np. projekt „HoLa”), jednak nie ograniczają się jedynie do implementacji instrumentów przygotowanych lub wdrożonych wcześniej na innych rynkach.
eHDV Forum na KNM 2023
O tym jak przyspieszyć tempo elektryfikacji drogowego transportu ciężkiego w Polsce i Europie będą dyskutować interesariusze zgromadzeni na eHDV Forum, które odbędzie się podczas KNM 2023. Obecnie w Polsce wciąż brakuje instrumentów subsydiów adresowanych do nabywców elektrycznych samochodów ciężarowych, mimo że podobne rozwiązania zostały z powodzeniem wdrożone w szeregu krajów UE. W ramach tegorocznej edycji Kongresu Nowej Mobilności zostanie m.in. zaprezentowana koncepcja kompleksowego systemu wsparcia rozwoju e-mobility w transporcie ciężkim, zarówno w obszarze pojazdów, jak i stacji ładowania. Wiele miejsca w ramach debat, sesji merytorycznych, warsztatów oraz prezentacji na eHDV Forum zostanie poświęcone infrastrukturze ładowania. Jej rozwój jest kluczowy dla rozwoju elektromobilności w transporcie ciężkim. Przedstawiciele administracji publicznej i biznesu będą dyskutować m.in. na temat lokalizacji oraz procesu instalacji hubów ładowania, wyzwań związanych z rozbudową ładowarek wzdłuż sieci TEN-T, czy też systemów szybkiego ładowania zaprojektowanych pod kątem elektrycznych ciężarówek. W KNM 2023 wezmą również udział liczni przedstawiciele koncernów motoryzacyjnych (którzy m.in. przedstawią plany OEM związane z elektryfikacją oferty modelowej w sektorze eHDV) oraz wiodących firm branży TSL, którzy będą dyskutować o wdrażaniu elektrycznych samochodów elektrycznych do floty od strony praktycznej, w szczególności w kontekście takich zagadnień jak całkowity koszt posiadania (TCO) czy serwisowanie zeroemisyjnych ciężarówek. Program eHDV Forum obejmie także najważniejsze trendy technologiczne, w tym autonomizację oraz rolę Big Data w segmencie pojazdów ciężarowych.
Kongres Nowej Mobilności 2023 odbędzie się w dniach od 26 do 28 września 2023 r. w przestrzeni EXPO Łódź.
